1.Փակագծումտրված բառերը գրի՛ր կետերի փոխարեն՝ դնելով պահանջված թվով:

Այն ժամանակ Լեհաստանում ապրում էին հարյուր տասնինը վայրի ցուլեր որենցից չորսը պահվել են փորձատեսությունում , յոթը՝ կենդանաբանական այգիներում, իսկ հարյուր ութ ցլերը կա՛մ արգելանոցներում են ապրել, կա՛մ ազատ արածել էին՝ որտեղ որ պատահեր, բայց և անտառային նախարարության մշտական հսկողության տակ էին:

Իսկ առաջներում, երբ անտառի թավուտներում արածում էին ավելի քան հազար հինգ հարյուր ցուլ, ոչ մեկը չէր հետևում նրանց:

Միայն Ուզանդայի Մյավա թերակղզում ավելի քան հարյուր խոտաճարակ խոշոր կենդանիներ են ապրում:

3. Թարգմանե՛ք առակը, վերնագրե՛ք և փորձեք մեկնաբանել: (Կարող եք թարգմանել այլ տեքստ՝ ձեր ընտրությամբ): 
Жили в горах Мастер и ученик. Однажды Мастер говорит ученику: — Сегодня мы пойдем к людям и будем отвечать на их вопросы. Вот спустились они с гор, вышли на дорогу, сели на обочине и стали ждать.. Скоро начали приходить люди и задавать Мастеру вопросы..о смысле жизни, о мироустройстве вселенной и т.д., но Мастер молчал. И вот когда стемнело и люди разошлись на дороге появился путник, он подошел к Мастеру и ученику и спросил: — Добрые люди, подскажите как мне дойти к «такому-то» селению… И вдруг Мастер заговорил, начал объяснять как пройти до селения, в итоге Мастер решил проводить путника и помочь ему нести сумки. Когда они помогли путнику, то стали возвращаться к себе в горы. Ученик долго шел и молчал..но потом не выдержав задал Мастеру вопрос: — Мастер, а почему когда сегодня к тебе приходили люди и задавали такие умные вопросы, ты молчал, а стоило подойти какому то путнику и спросить дорогу…ты вдруг заговорил, и мало того даже решил проводить его…? И Мастер ответил: — Потому что за целый день это был единственный человек который знал чего он хотел…

Տերը եւ աշակերտը ապրում էին լեռներում: Մի օր ուսանողը պատմում է ուսանողին. — Այսօր մենք գնալու ենք ժողովրդին եւ պատասխանում ենք նրանց հարցերին: Այնպես որ, նրանք լեռներից իջել էին, գնում էին ճանապարհը, նստում էին ճանապարհի եզրին եւ սպասում: Շուտով մարդիկ սկսեցին գալ եւ հարցրել Վարպետին: կյանքի իմաստով, տիեզերքի աշխարհակարգի մասին եւ այլն, բայց Վարպետը լռում էր: Երբ մթնվեցին, մարդիկ ճանապարհին ճանապարհ ընկան ճանապարհորդի մոտ, նա մոտեցավ վարպետին եւ ուսանողին եւ հարցրեց. — Բարի մարդիկ, ասեք, թե ինչպես հասնել «այդպիսի» գյուղ: … Հանկարծ Մագիստրոսը խոսեց, սկսեց բացատրել, թե ինչպես հասնել գյուղ, Արդյունքում, Վարպետը որոշեց ճանապարհորդել եւ օգնել նրան տոպրակներ վարել: Երբ նրանք օգնեցին ճանապարհորդին, նրանք սկսեցին վերադառնալ իրենց լեռները: Աշակերտը երկար ժամանակ քայլում էր, լռում էր, բայց հետո չէր կարողանում կանգնել եւ հարցրել Վարպետին. — Վարպետ, ինչու մարդիկ եկան ձեզ այսօր, եւ խնդրեք նման խելացի հարցեր, լուռ մնացիր, բայց երբ մի ճանապարհորդ եկավ եւ խնդրեց ուղղություններ անել … հանկարծ խոսեցիք, Ավելին, նա նույնիսկ որոշեց դա իրականացնել … Տերը պատասխանեց. «Քանի որ ամբողջ օրը նա միակ մարդն էր, որը գիտեր, թե ինչ է ուզում …»:

Տնային աշխատանք
Երևանը վերջին հարյուր տարվա ընթացքում. ի՞նչ է փոխվել տարիների ընթացքում, հիշողություններ.  պատրաստեք հարցազրույց ծնողներից, տատիկ-պապիկներից, բարեկամներից որևէ մեկի հետ :Հարցազրույցըներկայացրեք ձայնագրության կամ պատումի տեսքով : Եթե ընտանեկան արխիվում կան Երևան քաղաքը ներկայացնող հին լուսանկարներ, կցեք ձերաշխատանքին: 

Հանրահաշիվ

1. Գերազանց գնահատական (9-10) ստացող ուսանողի կրթաթոշակը 100 տոկոսով է բարձր սովորական ուսանողի կրթաթոշակից, իսկ 7-8 գնահատական ստացող ուսանողինը  բարձր է 50 տոկոսով։ Քանի՞ տոկոսով է 7-8 գնահատական ստացող ուսանողի կրթաթոշակը քիչ գերազանցիկից։
   50%-ով

Упражнение 4. Трансформируйте два простых предложения в сложное,
используя союз поэтому.
Образец: Том записался в теннисный клуб. Ему нравится теннис.
Тому нравится теннис, поэтому он записался в теннисный клуб.
1. Лена бегло читает по-русски. Она много занимается.

Она много занимается поэтому Лена бегло читает по-русски.

2. Студенты плохо
написали контрольную работу. Они не повторили спряжение глаголов.

Они не повторили спряжение глаголов поэтому студенты плохо
написали контрольную работу.

3. Меня
не было на вечере. Я был занят.

Я был занят поэтому меня
не было на вечере

4. Мой брат не купил билеты в театр. У него не
было денег.

У него не было денег поэтому мой брат не купил билеты в театр

5. Ты опоздал. Ты поздно встал.

Ты поздно встал поэтому ты опоздал

Работа с союзами

Потому что (так как) — причина 

Поэтому — следствие 

Упражнение 3. Трансформируйте два простых предложения в сложное,
используя союз потому что.
Образец: Том записался в теннисный клуб. Ему нравится теннис. Том записался в
теннисный клуб, потому что ему нравится теннис.
1. Возьми зонт потому что на улице идет дождь. 2. Он не учил урок потому что у него болела
голова. 3. Вчера у нас было весело потому что к нам приходили гости. 4. Анна всегда
хорошо отвечает потому что она серьезно готовится к урокам. 5. Я не могу идти в театр потому что я
занята. 6. Дети не хотят есть потому что они уже пообедали. 7. Анвар прекрасно говорит
по-русски потому что он уже несколько лет живет в России. 8. Мы не пойдем в кино потому что мы
уже смотрели этот фильм.

Սարի ետևում շողերը մեռան.

Անուշ դաշտերը պատեց կապույտ մեգ.

Տխուր երեկոն զարկել է վրան.

— Սիրտըս կարոտով կանչում է քեզ՝ ե՛կ։

Խորհրդավոր է երկինքն երազուն.

Վարսաթա՜փ ուռի, դողդոջո՜ւն եղեգ.

Արծաթ խոսքերով աղբյուրն է խոսում.

—Սիրտըս կարոտով կանչում է քեզ՝ ե՛կ։

Ծաղիկներն ահա քնքուշ փակվեցին,

Բացվեցին երկնի ծաղիկներն անհաս.

Սև տագնապները իմ սիրտը լցրին.

— Արդյոք ո՞ւր ես դու, իմ անուշ երազ։

Սիրտ իմ, այդ ո՞ ւմ ես դու իզուր կանչում,

Տե՛ս՝ գիշերն անցավ, աստղերը մեռան,

Մենավոր իմ սիրտ, մոլորված թռչուն,

Կարոտիդ կանչը չի հասնի նրան…

1. Առանձնացնել բնության նկարագրությունները:

Անուշ դաշտերը պատեց կապույտ մեգ, Տխուր երեկոն զարկել է վրան, Խորհրդավոր է երկինքն երազուն, Վարսաթա՜փ ուռի, դողդոջո՜ւն եղեգ, Արծաթ խոսքերով աղբյուրն է խոսում, Ծաղիկներն ահա քնքուշ փակվեցին, Բացվեցին երկնի ծաղիկներն անհաս, Տե՛ս՝ գիշերն անցավ, աստղերը մեռան,

1. Բացատրեք բառերը՝  պատել, վարսաթափ, տագնապ:

պատել- բոլոր կողմերից ծածկել, ոերևէ բանի մակերեսը ծածկել

վարսաթափ- մազերը թափված, հերաթափ:

տագնապ- անհանգստություն, հուզմունք,

1. Ո՞ր տողերում է արտահայտված բանաստեղծի անձնական ապրումը:

— Սիրտըս կարոտով կանչում է քեզ՝ ե՛կ։

Սև տագնապները իմ սիրտը լցրին.

— Արդյոք ո՞ւր ես դու, իմ անուշ երազ։

Սիրտ իմ, այդ ո՞ ւմ ես դու իզուր կանչում,

Տե՛ս՝ գիշերն անցավ, աստղերը մեռան,

Մենավոր իմ սիրտ, մոլորված թռչուն,

24.01.2019 Դասարանում

Կարծես թե դարձել եմ ես տուն

Կարծես թե դարձել եմ ես տուն,
Բոլորն առաջվանն է կրկին,
Նորից դու հին տեղը նստում,
Շարժում ես իլիկը մեր հին:Մանում ու հեքիաթ ես ասում,
Մանում ես անվերջ ու արագ,
Սիրում եմ պարզկա քո լեզուն,
Ձեռներըդ մաշված ու բարակ։

Նայում եմ, մինչև որ անզոր
Գլուխըս ծնկիդ է թեքվում,
Նորից ես մանուկ եմ այսօր,
Դրախտ է նորից իմ Հոգում։

Արևը հանգչում է հեռվում,
Գետից բարձրանում է մշուշ,
Հեքիաթըդ անվերջ օրորում,
Իլիկըդ խոսում է անուշ…

• Գրի՛ր տրված բառերի բացատրությունը:
  Մշուշ, անզոր, պարզկա, իլիկ:

Մշուշ- մառախուղ, մեգ, մառ, բալ, շամանդաղ, մռայլ,

անզոր- տկար, թույլ, անկարող, անուժ, վատուժ,

պարզկա- Պարզ, անամպ,

իլիկ-  Թեշիկ, թեշ, թեշի, իլ, առիջկան, առչկան

• Ի՞նչ է նկարագրվում այս բանաստեղծության մեջ, գրավոր պատմի՛ր:

Նկարագրվում է հեղինակի մանկությունը, ում թվում է, որ ինքը տուն է վերադարձել, և իր մայրը նստած իր տեղում իլիկ է մանում և հեքիաթ է պատմում, իսկ հեղինակը լսում և քնում:

• Դուրս գրիր բնության պատկերները:

Արևը հանգչում է հեռվում,
Գետից բարձրանում է մշուշ,

Կենդանի օրգանիզմները,  որոնց թվին են պատկանում ինչպես բույսերը և կենդանիները, այնպես էլ՝ բակտերիաները և սնկերը շատ բազմազան են: Ավելացնենք, որ կենդանի օրգանիզմ է նաև մարդր: Բոլոր նշված կենդանի օրգանիզմներն ունեն րնդհանուր բնորոշ հատկություններ և հատկանիշներ: Բոլոր կենդանի օրգանիզմները կարող են աճել և զարգանալ:

Դրանում հեշտությամբ կարող ենք համոզվել՝ տարիների րնթացքում դիտարկելով շրջակա միջավայրի բույսերը կամ կենդանիները: Դպրոցի աշակերտները, մեր հարեանները, բարեկամները և րնկերները տարբեր տարիքի և հասակի են, գեր և նիհար: Դա ևս աճի ու զարգացման դրսևորում է:

Կենդանի օրգանիզմները սնվում են, շնչում, հեռացնում ոչ պիտանի նյութերը, շարժվում, բազմանում և վերարտադրում իրենց նմաններին:

Այս և այլ հատկություններով կամ հատկանիշներով կենդանի օրգա­նիզմները տարբերվում են բնության անկենդան մարմիններից:

Առանձնահատուկ է կենդանի օրգանիզմների կապը շրջակա միջա­վայրի հետ: Բոլոր կենդանի օրգանիզմներր գտնվում են մշտական փոխ­ազդեցության մեջ նրա հետ: Այդ կապն իրագործվում է այնքանով, որ կեն­դանի օրգանիզմը շրջակա միջավայրից ստանում է էներգիա և տարբեր նյութեր: Սրանք անհրաժեշտ են կենդանի օրգանիզմների կենսագործու­նեության համար: Կենդանի օրգանիզմներում էներգիան ձևափոխվում է, իսկ նյութերը՝ փոխակերպվում: էներգիայի մի մասր ջերմության ձևով ցրվում է միջավայր: Նյութերի փոխանակության հետևանքով առաջացած ոչ պիտանի վերջանյութերը դուրս են բերվում կենդանի օրգանիզմներից: Շրջակա միջավայրի հետ կենդանի օրգանիզմների կապն արտա­հայտվում է նաև նրանց վրա միջավայրի տարբեր պայմանների ազդե­ցության մեջ: Եվ հակառակը՝ այդ պայմաններն էլ մասամբ կենդանի օր­գանիզմների կենսագործունեության արդյունք են:

Միմյանց և շրջակա միջավայրի հետ կենդանի օրգանիզմների կապն ուսուսնասիրում է էկոլոգիան (հունարեն օյկոս բառր նշանակում է տուն կամ կացարան):

Քիմիական տարրերի նշանները

Որոշ քիմիական տարրերի նշաններն ու անվանումները

Աղյուսակ

№	Քիմիական տարրերի հայերեն անվանումը	Քիմիական տարրերի լատիներեն անվանումը	Լատինական անվան արտա-  սանությունը	Քիմիական նշանը	Քիմիական նշանի արտասանու- թյունը
1	Թթվածին	Oxygenium	Օքսիգենիում	O	O
2	Ջրածին	Hydrogenium	Հիդրոգենիում	H	Հաշ
3	Ազոտ	Nitrogenium	Նիտրոգենիում	N	Էն
4	Ածխածին	Carboneum	Կարբոնեում	C	ցե
5	Ֆոսֆոր	Phosphorus	Ֆոսֆորուս	P	Պէ
6	Ֆտոր	Fluorum	Ֆլուորում	F	Ֆտոր
7	Յոդ	Jodum	Իոդում	J	Յոդ
8	Կալիում	Kalium	Կալիում	K	Կալիում
9	Բրոմ	Bromum	Բրոմում	Br	Բրոմ
10	Սիլիցիում	Silicium	Սիլիցիում	Si	Սիլիցիում
11	Նատրիում	Natrium	Նատրիում	Na	Նատրիում
12	Կալցիում	Calcium	Կալցիում	Ca	Կալցիում
13	Բարիում	Barium	Բարիում	Ba	Բարիում
14	Ալյումին	Aluminium	Ալյումին	Al	Ալյումինիում
15	Երկաթ	Ferrum	Ֆեռում	Fe	Ֆեռում
16	Ծծումբ	Sulphur	Սուլֆուր	S	Սուլֆուր
17	Պղինձ	Cuprum	Կուպրում	Cu	Կուպրում
18	Ոսկի	Aurum	Աուրում	Au	Աուրում
19	Քլոր	ChIorum	Քլորում	Cl	Քլոր
20	Մագնեզիում	Magnezium	Մագնեզիում	Mg	Մագնեզիում
21	Արծաթ	Argentum	Արգենտում	Ag	Արգենտում
22	Մանգան	Manganum	Մանգանում	Mn	Մանգանում
23	Ցինկ	Zincum	Ցինկում	Zn	Ցինկում
24	Կապար	Plumbum	Պլյումբում	Pb	Պլյումբում
25	Սնդիկ	Hydrargyrum	Հիդրարգիրում	Hg	Հիդրարգիրում

translation

ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇ – ԾՈՎԻ ԳՈՐՏԵՐԸ

Ծովի գորտերը խորհուրդ անելով՝ ասացին.

— Ինչո՞ւ ենք տռզած փորերով ու դեղնած մաշկով խեղդվում ջրերում, դուրս գանք ցամաք ու ապրենք ուրիշների պես։

Ծերերից մեկն ասում է.

— Հայրս պատվեր է տվել ինձ, որ ծովի ապաստանը չթողնեմ, որովհետև բնությամբ երկչոտ ենք, գուցե դուրս գանք ու սարսափելով ետ դառնանք և ցույց տանք մեր երկչոտությունը։

Չլսեցին խորհուրդը և դուրս ելան, բայց ոտնաձայն լսելով՝ փախան ու կրկին խորասուզվեցին ծովը։

Առակիս մեջ իմաստություն կա. նախ պետք է սեփական կարողությունը ճանաչել և ապա տեղը կամ գործը փոխել։

MKHITAR GOSH – MORE frogs

When sea frogs consulted, they said:
“Why are we drowning in water, with sagging ulcers and dried skin? Let’s go out and live like others.

One old man says:

My father ordered me to leave the shelter at sea, because we are terrible by nature, and maybe we will get out and get scared and show our crying.

They did not listen and left, but when they heard this, they ran away and drowned again in the sea.

There is wisdom in my story. First, he must recognize his capabilities, and then change his place or business.

Տիեզերքի թանգարան

Տիեզերքի թանգարան, տիեզերքի թանգ

արան Հայաստանում, հիմնադրվել է 2001 թվականի հունիսի 27-ին, Գառնիի տիեզերական աստղագիտության ինստիտուտի տարածքում, Հայաստանում Քրիստոնեության ընդունման 1700-ամյակի միջոցառումների շրջանակում։

Թանգարանը ներառում է Հայաստանի մասնագետների, ակադեմիկոս Գրիգոր Գուրզադյանի ղեկավարությամբ՝ սկզբնական շրջանում Բյուրականի աստղադիտարանում, ապա Գառնիում կատարված տիեզերական աստղագիտության և տիեզերական սարքաշինության վերաբերյալ հետազոտությունների նմուշներ, փաստաթղթեր։ Գառնիում են ստեղծվել, ապա տիեզերք արձակվել ժամանակի առավել կատարյալ գիտական սարքավորումներ, մշակվել տիեզերական սարքաշիության սկզբունքներ, այդտեղ իրենց նախաթռիչքային պատրաստումն են անցել ավելի քան 40 խորհրդային տիեզերագնացներ:

Տիեզերքի թանգարանը կազմակերպվել է պրոֆեսոր Վահագն Գուրզադյան ի ղեկավարությամբ, և՛ սկզբնական ցուցադրումը 2001 թվականին Գառնիում, և՛ նորացված ցուցադրումը Երևանում։ 2001 թվականին թանգարանի բացմանը մասնակցել են Գրիգոր Գուրզադյանը, տիեզերագնաց Վալենտին Լեբեդևը, ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահ Ֆադեյ Սարգսյանը, Խոսրով Հարությունյանը, Զորի Բալայանը, Սիլվա Կապուտիկյանը: Թանգարանը նախատեսված է որպես նախևառաջ դպրոցահասակ սերնդի կրթության ուղղվածության հաստատություն, բացի պատմա-փաստագիտական, զբոսաշրջիկային և այլ բովանդակություններից։

2015 թվականի նոյեմբերի 28-ին թանգարանը վերաբացվել է Երևանի Նոր Նորքի 2-րդ զանգվածի տեխնոպարկի տարածքում։